Khác với các giao thức phân chia kênh truyền, các giao thức truy cập ngẫu nhiên không chia kênh.
Tính chất:
- Cho phép sự đụng độ xảy ra. Đổi lại, giao thức này cần phải phát hiện các đụng độ (collision) và hồi phục (recover) khi xảy ra đụng độ.
- Các node được phép truyền dữ liệu ở băng thông tối đa của đường truyền.
- Không có sự ưu tiên giữa các node.
Có nhiều giao thức thuộc loại truy cập ngẫu nhiên như:
- ALOHA, slotted ALOHA.
- CSMA, CSMA/CD, CSMA/CA.
Carrier Sense Multiple Access (CSMA)
Nguyên tắc làm việc của giao thức này là lắng nghe trước khi gửi tin.
Nếu như kênh truyền đang rảnh rỗi thì node có thể gửi tin với transmission rate hiện có. Ngược lại, khi kênh truyền bận thì node sẽ phải cần chờ một khoảng thời gian rồi mới được truyền. Có hai biến thể của giao thức này là CSMA/CD và CSMA/CA.
Collision Detection (CSMA/CD)
Phát hiện đụng độ trong thời gian ngắn nhất. Dừng quá trình truyền thông tin trong một khoảng thời gian khi xảy ra sự đụng độ. Khoảng thời gian delay là ngẫu nhiên cho từng máy.
Biến thể này sử dụng trong môi trường có dây và cho đường truyền half - duplex. Ngày nay do sử dụng full - duplex nên cũng không còn sử dụng nữa.
Collision Avoiding (CSMA/CA)
Sử dụng trong môi trường không dây để tránh sự đụng độ xảy ra do phát hiện xung đột rất khó khăn.
Biến thể này có hai cách thực thi:
- Cách đầu tiên là lắng nghe và gửi tin. Bên nhận sẽ gửi ACK lại cho bên gửi.
- Cách thứ hai là sử dụng thêm giao thức RTS/CTS (Ready to send/Clear to send). Khi một host muốn gửi tin thì cần phải truyền thông điệp RTS trước. Access point khi nhận được RTS thì yêu cầu các host khác ngừng gửi dữ liệu và truyền đi thông điệp CTS cho bên yêu cầu gửi tin. Lúc này, bên gửi mới bắt đầu gửi và sự xung đột sẽ không xảy ra do các host khác đã ngừng trao đổi thông tin.